"Değişmeyen tek şey değişimdir."

    Bu sözü ilk nerde duydum, sahibi kimdir bilmiyorum ama her an her yerde karşıma çıkıyor ne kadar doğru bir söz olduğunu kantılarcasına. Evet sonunda web programlama diye anılan bir programlama kolunda hatrı sayılır yer edinmiş ASP de değişti. Modaya uyup sonuna bir X koydular ASPX oldu.

    Peki değişim sadece bu kadar mı ? Tabii ki hayır. Aslında değişim kelimesi ASPX ile ASP arasındaki farkları tanımlamaya yetmiyecek bir kelime. Devrim desek daha yerinde bir kullanmış oluruz. Sakın devrim kelimesi gözünüzü korkutmasın. Hiç mi tanıdık bir şeylere rastlamayacağız, şimdiye kadar ki ASP bilgimizi hiçe sayıp yepyeni bir mantık mı inşa ettiler diye de düşünmeyin.

Standart bir ASP.NET uygulaması 4 temel maddeden oluşuyor

1. Uygulamanın çalışacağı IIS dizini
2. ASPX dosyaları
3. Global.asax dosyası
4. Web.config dosyası

    ASP.NET, uygulamamızı daha yetenekli ve kullanışlı hale getirecek bir çok dosyayıda beraberinde getirdi. Bunlar : .ascx, .asmx, .vb, .cs . Bu dosyaları kısaca yüzeysel tanımları şöyledir.

.ascx : Kullanıcı kontrollerinin barındıran dosya türüdür.
.asmx : XML Web hizmetlerini uygulamak için kullanılmaktadır.
.vb : Visual Basic .NET kod modüllerinin uzantısıdır. Code-Behind yöntemi kullandığınıldığında kullanılan aspx dosyaından aynı ismi taşıyan bir de vb dosyası oluşturulur.
.cs : C# Visual Studio .NET kod modüllerinin uzatısıdır. Code-Behind yöntemi kullanıldığında C# dili kullanılıyorsa aynı isimi taşıyan bir de cs dosyası oluşturulur.

    Yukarıda bahsettimiğimiz Global.asax ve Web.config ise uygulamanın temeli işlevlerini üstlenir.

Global.asax : Eski ASP deki global.asa nın görevini üstlenir.

Web.config : Uygulamanın yapılandırılmasını sağlar. XML veri içerir. Hiyerarşik yapıya sahiptir. Yani içinde bulunduğu klasör ve alt klasörlerini etkiler. Fakat alt klsasörlerden birinde web.config dosyası daha bulunursa bir üstteki web.config dosyası geçersiz olur.

    ASP.NET bir çok yenilikle geliyor demiştik. Bunlardan biride ASP ile yaptığımız uzun ve zahmetli işlerin Visual Studio.NET ile çok daha kolay ve hızlı bir şekilde yapılabilmesi. Bir veritabanındaki bilgileri görüntülemek için yaptığımız veritabanı bağlantısı, recordset oluşturma ve bu recordset teki bilgileri bir döngü ile döndürüp html etiketleri arasına sıkıştırma işlemi Visual Studio.NET ve ASP.NET in getirdiği yeniliklerden DataGrid ile 30 saniye süren bir işleme dönüyor.

    Eski ASP aslında o kadar kötü değildi. ASP yazan kişinin farkına varmadan bazı yetenekler kazanmasına neden oluyordu. Bazen günde 40-50 yi bulan Server.CreateObject ifadesini kullanmak ve buna benzer rutin işleri yapmak size ekrana ve klavyeye bakmadan arkadaşınızla muhabbet etmek, milli maç seyretmek gibi yetenekler kazandırıyordu. Aynı sayfada kod yazmaya alışmış ve kolay kolay bırakamayacak olanlarda düşünülmüş ve ASPX sayfaları Code-Behind çalıştığı gibi ASP.NET kodlarınızı aynı ASP.NET sayfasında yazabilme imkanı verilmiş.

Peki nedir bu Code-Behind ?

    Türkçeye Arka-Kod olarak çevirebilir. Yani arkada çalışan kod. Yukarıda bahsettiğimiz .vb ve .cs uzantılı dosyalar Arka-Kod un bulunduğu dosyalar. Uygulamanın tüm kodları bu dosyada bulunur ve burdan çalıştırılır. Diyelimki ASPX sayfamızda bulunan bir Label1 isimli bir etiketimiz var ve uygulamamızı Visual Basic.NET ile geliştiriyoruz. .vb uzantılı dosyamızda Page_Load isimli fonksiyonumuzun içine Label1.Text ="Merhaba Dünya" yazdık. .aspx sayfamızı çağırdımız zaman aynı ismi taşıyan .vb uzantılı dosyasındaki Page_Load fonksiyonu çalışır ve .aspx sayfamızda bulunan Label1 isimli etiketimizin Text özelliğine "Merhaba Dünya" değişkenini atar ve karşımızda bize merhaba diyen bir sayfa çıkar.

Private Sub Page_Load(ByVal sender As System.Object, ByVal e As System.EventArgs)_
Handles MyBase.Load
	
	Label1.Text = "Merhaba Dünya"
	
End Sub

    İyi de uslu uslu aynı sayfada çalışmak varken neden kodlarımızı ayrı bi dosyada tutalım ki ? Bunu bana be gibi bir getirisi olur ? Aslında bir değil bir çok getirisi var. Code-Behind kavramını görsel işleri üstlenen HTML işe uygulamayı üstlenen ASPX kodunun birbirinden ayırmayı sağlayan bir yöntemdir diye kısaca tanımlayabiliriz. Getirisine gelince de
 

1. Görsel ve uygulama kodlarının birbirinden ayırarak daha sağlıklı bir uygulama geliştirme olanağı sağlar.
2. Farklı projelerde kullanılacak ASPX dosyasının yeni projelere daha kolay adapte edebilme imkanı verir.
3. Uygulama kodu HTML den ayrıldığı için daha kolay okunur.
4. Telif haklarının korunmasına olanak sağlar. Code-Behind sayesinde derlenmiş kod kullarak yazdığımız kodun saklı olmasını sağlayabiliriz